Sıcak havalar genellikle bir kişinin güneşte geçirdiği süreyi artırır. Güneş ışığı faydalı olsa da, uzun süreli maruziyet güneş yanığına, erken cilt yaşlanmasına ve premalign ve malign gibi cilt rahatsızlıkları için artan risklere sebebiyet verebilir. Ancak güneş kremi gibi güneşten koruyucu yöntemlerin kullanılması bu zararlı etkileri azaltabilmektedir. Burada, güneş kremi ile ilgili sık sorulan beş soruyu ele alıyoruz.
Güneş kremi ne zaman sürülmelidir?
Güneşten korunma önlemleri, güneşe maruz kalınan her an, yılın her döneminde ve hatta bulutlu günlerde bile uygulanmalıdır. En az 15 güneş koruyucu faktörlü (SPF) güneş kremi eller, ayaklar, dudaklar ve baş (az saçlı kişilerde) dahil olmak üzere maruz kalan TÜM cilde uygulanmalıdır.
Altı aylıktan küçük çocuklar için güneş kremi önerilmemektedir; altı aylıktan büyük çocuklar için açıkta kalan tüm cilde 30 veya daha yüksek SPF'li geniş spektrumlu güneş kremi uygulanmalıdır.
Korunmak için güneş kremi önerilmekle birlikte, hiçbir güneş kremi ultraviyole (UV) radyasyonuna karşı tamamen koruma sağlamamaktadır, bu nedenle birden fazla korunma yöntemi ( kıyafet, gölgede durma, UV koruyucu güneş gözlüğü takma) dikkate alınmalıdır.
Tüm güneş kremleri aynı mıdır?
Tam olarak değil. Güneş kremi, UV radyasyonunun her iki türüne (UVA ve UVB ışınları) karşı koruma açısından farklılık gösterebilmektedir. Daha uzun dalga boyuna sahip olan UVA ışınları cildin derinliklerine nüfuz ederek cildin yaşlanmasına ve cilt kanserleri ile ilişkili mutasyonlara yol açan geri dönüşü olmayan hasarlara neden olur. Daha kısa dalga boyuna sahip olan UVB ise tipik olarak güneş yanığına neden olmaktadır. Geniş spektrumlu güneş kremi, tüm bu etkilere karşı koruma sağlamak için idealdir.
Güneş kremleri SPF seviyesine (UVB ışınlarından gelen ancak UVA ışınlarından gelmeyen güneş yanığı koruma miktarı) göre 15 ila 100 SPF arasında değişir. Ancak SPF 15 ve 100 arasındaki koruma seviyeleri çok farklı değildir - SPF 15 UVB radyasyonunun yüzde 93'ünü, SPF 100 ise yüzde 99'unu engeller. UVA korumasını tanımlamak için belirli bir derecelendirme sistemi olmamakla birlikte, bir güneş kremi 'geniş spektrumlu' olarak etiketlendiğinde UVA koruması UVB koruması ile doğru orantılıdır.
Güneş kreminin de çeşitli formları bulunmaktadır. Kremler ve losyonlar kuru ciltler ve yüz için en uygun olanlardır. Jeller yağlı ciltler veya saçlı bölgeler için faydalı olabilmektedir. Çubuklar göz çevresi için tercih edilmelidir. Spreyler bazen uygulama kolaylığı için kullanılsa da yetersiz kapatıcılık sağlayabilmektedir. Bazı kozmetikler ve böcek kovucular SPF içermektedir, ancak bu ürünleri kullansanız bile güneş kremi uygulamak ve her iki saatte bir tekrar etmek önemlidir.
Güneş kremi kullanmakla ilgili endişeleriniz bulunuyor mu?
Az miktarda güneş kremi vücut tarafından emilebilir ancak vücut tarafından emilmenin klinik önemi belirsizdir.
Bazı kanıtlar, FDA tarafından genel kullanım için güvenli olarak belirlenen eşiği (0,5 ng/mL'den fazla) aşan plazma konsantrasyonlarında altı aktif bileşen (avobenzon, oksibenzon, oktokrilen, homosalat, oktisalat ve oktinoksat) olduğu bildirilmiştir. Aerosol güneş kremlerindeki kanserojen bileşenlerle (benzen) ilgili endişeler nedeniyle bazı ürünler geri toplatılmış ve bu da vücuttaki emilimin potansiyel etkilerinin daha fazla araştırılması gerektiğine işaret etmiştir.
Deri altı emilimi organik güneş kremleri için daha büyük bir endişe kaynağı oluşturmaktadır. FDA, güvenli ve etkili olduklarına dair yeterli kanıt bulunmayan 12 organik güneş koruyucu bileşen belirlemiştir. Bununla birlikte, çinko oksit ve titanyum dioksit gibi inorganik güneş kremleri FDA tarafından güvenli ve etkili olarak kabul edilmiştir, ancak inorganik güneş kremleri uygulamada kullanımı caydırabilecek belirgin beyaz bir kalıntı bırakmaktadır.
Genel olarak, güneş kremi kullanmanın faydaları şu anda zararlarından daha ağır basmaktadır.
Güneş kremi D vitamini emilimini engeller mi?
Olabilir, ancak güneş kreminin D vitamini emilimini ve sentezini sınırladığına dair kanıtlar yetersizdir. Çoğu insanın D3 vitamini sentezini en üst düzeye çıkarmak için iki ila sekiz dakika korunmasız güneşe çıkması gerekir. Buna ek olarak, yağlı balıklar (somon, ton balığı), yumurta sarısı ve D vitamini takviyeli gıdalar gibi yiyecek ve içeceklerden de yeterli düzeyde D vitamini alınabilmektedir.
Daha koyu tenli veya güneş yanığı olmayan kişilerin güneş kremi kullanması gerekir mi?
Evet, tüm cilt tipleri güneş kreminden faydalanabilmektedir.
Daha koyu ciltlerin yanık olasılığı daha düşüktür ve UVB korumasına daha az ihtiyaç duyabilirler, ancak daha koyu ciltler UVA radyasyonundan kaynaklanan hasara karşı hala hassastır. Güneş kreminin hem SPF değeri en az 30 olmalı hem de UVA koruma faktörü (UVA-PF) oranı 1,5'ten az olmalıdır. [UVA-PF, güneş kreminin UVA radyasyonuna karşı ne kadar koruyucu olduğunu değerlendiren bir yöntemdir].
Genellikle yanmaktan çok bronzlaşan cilt tonları için bile güneş kremi gereklidir. Bronzlaşma, cildin UV radyasyonuna tepki verdiğinin bir işaretidir. Bronzlaşma, güneş yanığına karşı bir miktar koruma sağlayabilecek pigmentasyon üretir, ancak yine de güneş kremi kullanmak kadar etkili değildir.