De Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization, WHO) heeft onlangs de naamswijziging aangekondigd van een virusinfectie die al decennialang voorkomt: monkeypox (apenpokken) moeten vanaf nu mpox genoemd worden. Tot deze verandering werd besloten nadat grootschalige wereldwijde uitbraken een discussie op gang brachten over de vraag of de term apenpokken stigmatiserend zou kunnen zijn.
Hoewel het apenpokkenvirus in de jaren ’50 van de vorige eeuw voor het eerst werd geïsoleerd uit een kolonie Java-apen, is de term een verkeerde benaming. Apen kunnen inderdaad gastheer zijn voor het virus, maar zij zijn niet het natuurlijke reservoir en lijken geen rol te spelen in de levenscyclus van het virus of als veelvoorkomende vector voor de overdracht op mensen.
Het eerste menselijke geval van een apenpokkenvirusinfectie werd gemeld in 1970, bij een kind van negen maanden oud in de Democratische Republiek Congo. Tot 2022 waren infecties met het apenpokkenvirus bijna uitsluitend beperkt tot het Afrikaanse continent, en waren er slechts sporadisch gevallen en kleine uitbraken die meestal in Centraal- en West-Afrika voorkwamen.
Een noemenswaardige uitbraak buiten Afrika vond plaats in de Verenigde Staten in 2003. Deze uitbraak werd gelinkt aan de invoer van Gambiaanse buidelratten vanuit Ghana. De knaagdieren brachten het virus over op prairiehonden die in hetzelfde verblijf zaten, en deze prairiehonden werden vervolgens in de VS als huisdier verkocht. Officieel werden 79 menselijke gevallen van besmetting met het apenpokkenvirus geregistreerd, en er vond geen overdracht van mens op mens plaats.
De grootste uitbraak van het virus dat ooit geregistreerd werd, met meer dan 83.000 gevallen in meer dan 100 landen, begon in mei 2022. Deze uitbraak kende epidemiologische en klinische verschillen met die in Afrika. Omdat er zoveel gevallen de westerse wereld waren, ontstond bezorgdheid over het racistische en stigmatiserende potentieel van de term monkeypox/apenpokken, wat de aanleiding was voor het besluit van de WHO.
De nieuwe benaming kent echter ook zo zijn uitdagingen. Het grootste probleem bij de hernoeming naar mpox is dat het International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV) niet tegelijkertijd de naam van het besmettelijke virus heeft gewijzigd. Dat wil zeggen dat het virus dat mpox veroorzaakt, nog steeds het monkeypox virus heet.
Het is niet ongebruikelijk dat de namen van infectieziekten verschillen van de verwekkers van de ziekte. Enkele voorbeelden:
- COVID-19 wordt veroorzaakt door SARS-CoV-2
- AIDS wordt veroorzaakt door een onbehandelde HIV-infectie
- Pest wordt veroorzaakt door de Yersinia-pestis-bacterie
Op vergelijkbare wijze wordt mpox (de ziekte) veroorzaakt door een apenpokkeninfectie.
Na de door de WHO doorgevoerde wijziging moeten de klinische verschijnselen van een infectie met het apenpokkenvirus (inclusief de kenmerkende uitslag) worden aangeduid met mpox. Bijvoorbeeld, in plaats van "monkeypox rash" moet men nu "mpox rash" gebruiken, en "tecorvirimat is een behandeloptie voor apenpokken" wordt nu "tecovirimat is een behandelingsoptie voor mpox".
Het blijft echter net zo correct om “patiënt met mpox” te zeggen als “patiënt met een apenpokkeninfectie”, waardoor de termen “apenpokken” en “monkeypox” niet snel volledig zullen verdwijnen – tenzij het ICTV ook de naam van het virus wijzigt.
