Czy mleko jest zdrowe? 4 wskazówki, jak znaleźć odpowiedź na to pytanie i uniknąć pseudonauki

Niedawno na stronie Ask an Expert ktoś zadał pytanie "Czy mleko jest zdrowe"?. Ask an Expert to usługa zaprojektowana do wspierania zdolności badawczych i zadawania pytań. Pomysłodawcą serwisu jest IFIS - organizacja non-profit, której celem jest pomaganie globalnej społeczności w znajdowaniu i eksplorowaniu wiarygodnych informacji związanych z nauką o żywności i żywieniu. Ten wpis na blogu jest okazją do rozważenia, jak znaleźć merytoryczną odpowiedź na pytanie o właściwości zdrowotne mleka.

1. Czy na to pytanie można jednoznacznie odpowiedzieć?

"Czy mleko jest zdrowe?" jest bardzo ogólnym pytaniem. Ta ogólność jest powodem, dla którego ciężko sformułować wyczerpującą odpowiedź. Zdrowe dla kogo? Dla dzieci? Kobiet po menopauzie? Dla osób z nietolerancją laktozy? O jakiej dawce mleka w diecie mówmy? Małej czy dużej? I o jakim mleku konkretnie? Odtłuszczonym? Pełnotłustym? Organicznym? Słysząc takie pytanie, zaczynamy myśleć o ogromnej liczbie zmiennych, które mogą wpłynąć na różne odpowiedzi.

2. Jakie dowody mogą odpowiedzieć na to pytanie?

Jeśli zapytamy wyszukiwarki Google, "czy mleko jest zdrowe?", otrzymamy wiele odpowiedzi, ale czy będą one prawdziwe? Na czym są oparte? Lepszym podejściem do znalezienia odpowiedzi jest poszukiwanie literatury naukowej odpowiadającej na nasze pytanie. Ale przy tak szerokim pytaniu liczba artykułów naukowych będzie przytłaczająca. Skąd mamy wiedzieć, które źródło informacji wybrać?

Rozwiązaniem tego problemu może być wyszukiwanie w szczególności przeglądów systematycznych. Przeglądy systematyczne to badania naukowe, które odnajdują wszystkie opublikowane badania, które zostały podjęte w odniesieniu do określonego zagadnienia, a czasem także badania, które zostały przeprowadzone, ale nie zostały opublikowane. Autorzy przeglądu systematycznego syntetyzują dane z poszczególnych badań, aby zobaczyć, jaki ogólny wniosek można wyciągnąć na temat ich pytania. W pewnym sensie to tak, jakby łączyli wszystkie małe – a czasem nie tak małe – badania razem w gigantyczne badanie dla nas.

3. Jak i gdzie szukać dowodów?

Miejsce wyszukiwania będzie zależeć od dostępnych zasobów - będziesz mieć więcej opcji, jeśli posiadasz dostęp do biblioteki akademickiej. Rzecz jasna będziesz chciał skorzystać z renomowanej, tematycznej bazy danych, która indeksuje artykuły naukowe. Dlaczego? Bazy takie jak FSTA gwarantują, że przeprowadzono dla Ciebie pierwszy poziom kontroli jakości - artykuły, które w niej znajdziesz, pochodzą z legalnych, recenzowanych czasopism i przeszły etap recenzji wymagany do publikacji.

Szybkim, ale nie wyczerpującym sposobem wyszukiwania przeglądów systematycznych jest wpisanie interesującego Cię tematu (w tym przypadku mleko i zdrowie), a następnie frazy „przegląd systematyczny”.

Kiedy szukamy tych przeglądów systematycznych, większość, zgodnie z oczekiwaniami, koncentruje się na konkretnych problemach zdrowotnych, takich jak mleko i choroby serca, mleko i różne nowotwory lub mleko a zdrowie kości.

Ale w tym przypadku istnieje również niedawne ogólne zestawienie systematycznych przeglądów dotyczących mleka i całej serii schorzeń. Przegląd parasolowy łączy wiele różnych recenzji w jednym miejscu, chociaż nie syntetyzuje dowodów w sposób, w jaki robi to przegląd systematyczny. W tym przeglądzie zbiorczym naukowcy zebrali przeglądy systematyczne, z których każdy dotyczył mleka i osobnego problemu zdrowotnego, aby spróbować odpowiedzieć na szerokie pytanie „czy mleko jest zdrowe?”

Autorzy Milk consumption and multiple health outcomes: umbrella review of systematic reviews and meta-analyses in humans stwierdzili, że "spożycie mleka częścią wiązało się z korzyściami niż szkodami związanymi z sekwencją skutków zdrowotnych. Analiza odpowiedzi na dawkę wykazała, że zwiększenie spożycia mleka o 200 ml (co oznacza około jedną filiżankę) dziennie wiązało się z niższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, udaru, nadciśnienia, raka jelita grubego, zespołu metabolicznego, otyłości i osteoporozy. Stwierdzono również korzystne powiązania w przypadku cukrzycy typu 2 i choroby Alzheimera".

Ale jednocześnie autorzy zauważyli, że „spożycie mleka może wiązać się z wyższym ryzykiem raka prostaty, choroby Parkinsona, trądziku i niedokrwistości z niedoboru żelaza u niemowląt”. Zwracają też uwagę, że wiele osób ma alergię na mleko lub nie toleruje laktozy.

Ich ogólny wniosek był taki, że „spożycie mleka przynosi więcej pożytku niż szkody dla zdrowia ludzkiego”.

4. Jak ocenić jakość znalezionych dowodów?

Po znalezieniu recenzji odpowiadającej na Twoje pytanie ważne jest, aby wziąć pod uwagę jej potencjalne wady. Niestety, nawet w przypadku recenzowania, niektóre artykuły, które nazywają się przeglądami systematycznymi, nie spełniają standardów i kroków niezbędnych do tego, aby ich wnioski były całkowicie wiarygodne. Stronniczość można również wprowadzić do innych rodzajów badań. Lista kontrolna oceny krytycznej może poprowadzić Cię przez pytania, które powinieneś zadać, aby ocenić jakość artykułu badawczego.

Należy również zwrócić uwagę na ograniczenia, na które zwracają uwagę sami autorzy. W naszym artykule dotyczącym mleka i zdrowia autorzy stwierdzają, że „uzasadnione jest przeprowadzenie bardziej dobrze zaprojektowanych badań z randomizacją”. To mówi nam, że niektóre z systematycznych przeglądów, które zebrali w swoim przeglądzie, opierały się na wnioskach z badań, które nie są najlepszym rodzajem do uzyskania ostatecznych odpowiedzi na pytania dotyczące zdrowia. Gdy w przyszłości zostanie przeprowadzonych więcej badań, naukowy konsensus co do korzyści zdrowotnych płynących z mleka może ulec zmianie.

Na koniec warto zauważyć, że ogólny przegląd dotyczący spożycia mleka i skutków zdrowotnych nie dotyczy wpływu produkcji mleka na zmiany klimatu ani implikacji, jakie zmiany klimatu mają dla zdrowia ludzi na całym świecie. Jest też literatura naukowa, która się temu przygląda. Zawsze warto rozważyć różne sposoby sformułowania pytania — może to mieć znaczący wpływ na odpowiedź.

Ten post został pierwotnie opublikowany przez IFIS Publishing na blogu Research Skills.